شناخت دقیق علائم بیماران روانی، به تشخیص صحیح نوع بیماری آنها کمک فراوانی می کند.
تشخیص صحیح طیف های مختلف بیماری های روانی، به ترتیب و مدت زمان ظهور علائم بیماری بستگی دارد.
روان پریشی که تنها برای یک دوره کوتاه ( یک ماهه) به طول می انجامد، اختلال اسکیزوافکتیو نیست.

با توجه به مطالب مربوط به بخش بیماری اسکیزوفرنی در کتابچه راهنمای DSM-5 (ویرایش پنجم) در مجموع در رابطه با این اختلالات روان پریشی ۶ حالت وجود دارد. شاید به ظاهر تشخیص این اختلال روانی دشوار باشد، اما تشخیص آن تنها به ترتیب و مدت زمان ظهور علائم بیماری بستگی دارد.

بیشتر بخوانید: ۱۰ اختلال شخصیتی

اختلالات روان پریشی طیف اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی:

برای تایید وجود این اختلال روانی در افراد، باید برای مدت حداقل شش ماه، ترکیبی از حداقل دو علامت (همانطور که در اینجا ذکر شده است) در آنها مشاهده شود.

در فرد بیمار ترکیبی از علائم توهمی و هذیان گونه وجود دارد که البته با مجموعه ای از علائم منفی دیگری نیز همراه می باشند. در اینجا بی نظمی در ترتیب بروز علائم که گاها با توهم همراه می شوند، چندان غیر طبیعی نیست. افراد بیمار ممکن است علائم مختلفی داشته باشند. اگر فرد دچار کاتاتونیا ( نوعی جنون) می باشد، ممکن است در طول دوره بیماری خود، علائمی مشابه با علائم سایر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی را تجربه کند.

علاوه بر این، ممکن است بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، برخی از علائم پرو‌درومال را نیز تجربه کنند که بعدها منجر به بروز علائم شدیدتری مانند هذیان‌ گویی های مزمن، توهمات تکراری و بهم ریختگی روانی خواهد شد.( پرو‌درومال در اصطلاح به معنای مرحله ای است که در آن فرد بیمار تنها دارای علائم اولیه بیماری روانی می باشد) در این مرحله که به عنوان “مرحله باقیمانده” نیز شناخته می شود، به تدریج از شدت علائم فرد بیمار کاسته می شود.

اسکیزوفرنی شکل:

علائم آن مشابه اسکیزوفرنی می باشد و در فاز فعال خود یک تا شش ماه در بیمار باقی خواهند ماند. برخی از مبتلایان به اسکیزوفرنی شکل به شکل دوره ای (به عنوان مثال چند ماه در سال) چنین علائمی را تجربه می کنند و پس از مدتی نیز دوباره به حالت اولیه خود باز می گردند، اما با این حال بسیاری از مبتلایان به اسکیزوفرنی شکل در نهایت به اسکیزوفرنی مبتلا خواهند شد.

اختلالات روان پریشی گذرا:

فرد بیمار برای مدتی کوتاه ( بین یک روز تا یک ماه) یک یا چند مورد زیر را تجربه می کند: توهم، هذیان گویی ، بهم ریختگی روانی و یا ترکیبی از آنها

این بیماری معمولاً به سرعت و به دنبال یک عامل استرس زای روانی-اجتماعی بوجود می آید و محققان گاهی اوقات از آن به عنوان “روان پریشی واکنشی” نیز یاد می کنند. در این بیماری فاز پرودرومال وجود ندارد و افراد بدون قرار گرفتن در فاز باقیمانده، به سرعت به حالت اولیه باز می گردند. توجه داشته باشید که این اختلال محدود به حالت های روانی زیر نمی شود( وضعیت هایی که باعث تشدید علائم روان پریشی می شوند) .

اختلال اسکیزوافکتیو:

در این وضعیت بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی دچار اختلال افسردگی اساسی و یا دوقطبی نیز می شود و ممکن است وضعیت روانی فرد رو به وخامت برود. در اختلال اسکیزوافکتیو فرد بیمار باید برای مدت حداقل دو هفته به طور کامل علائم روان پریشی و حالت های خلقی مرتبط با آن را تجربه کند. علائم روان پریشی حتی پس از فروکش کردن حالت های خلقی، حداقل برای مدت دو هفته در فرد بیمار باقی خواهند ماند. اگر فرد مبتلا به اسکیزوفرنی دارای افسردگی اساسی نیز باشد، در این صورت می گویند فرد بیمار دارای اختلال اسکیزوافکتیو از نوع افسردگی اساسی می باشد. اگر فرد بیمار دارای علائم شیدایی، هیپومانیا و یا ترکیبی از آنها باشد، در این صورت می گویند، فرد بیمار مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو از نوع دوقطبی می باشد.

بیشتر بخوانید: اختلال شخصیتی سادیستی

اختلالات روان پریشی هذیان گویی:

اختلالی که در آن فرد بیمار حداقل تا یک ماه پس از بین رفتن علائم مرتبط اسکیزوفرنی، دچار هذیان گویی خواهد شد.فرد مبتلا اغلب دچار اختلالات دیگری مانند اختلال عاطفی، اختلال شخصیت یا طیف های مختلف اختلال وسواس فکری نمی شود.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپیال:

برای کسب اطلاع در مورد این اختلال، لطفاً به پست “اسکیزوفرنی یا شخصیت اسکیزوتایپال ؟” مراجعه کنید.

حالت های روانی که با علائم روان پریشی همراه هستند

تا اینجا ما با نحوه تفکیک حالت های مختلف بیماری اسکیزوفرنی آشنا شدیم و حالا نوبت آن رسیده است که با تفاوت های میان حالت های مختلف بیماری اسکیزوفرنی و سایر بیماری های روانی که دارای ویژگی های روان پریشی می باشند، آشنا شویم.

بیشتر بخوانید: آیا کسی که شما عاشقش هستید، اختلال شخصیتی دارد؟

اختلالات روان پریشی عاطفی:

حالتی که در آن فرد روان پریش مبتلا به اختلال افسردگی اساسی و یا اختلال دوقطبی نیز می باشد. در ابتدا ممکن است تشخیص این بیماری از اختلال اسکیزوافکتیو کمی دشوار باشد. با این حال، میان این دو بیماری یک تفاوت مهم وجود دارد و آن این است که علائم مرتبط با روان پریشی عاطفی تنها در طول دوره افسردگی اساسی، شیدایی و یا ترکیبی از آنها ، در فرد بیمار ظاهر می شوند.

اختلال شخصیت مرزی:

در اختلال شخصیت مرزی، علائم روان پریشی اکثرا به توهمات، هذیان گویی ها و یا تعارضات میان فردی محدود می شوند. بیشتر آسیب های مرتبط با این اختلال روانی، ناشی از ترس افراد مبتلا از رها شدن و طرد شدن توسط دیگران می باشد.

به عنوان مثال اگر همسر فردی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی می باشد، به دلایلی برای تصمیم گیری در مورد ادامه رابطه خود با او، از او درخواست زمان بکند، در این صورت فرد بیمار این عمل شریک زندگی خود را به منزله پایان رابطه خود قلمداد خواهد کرد چون از دیدگاه مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی چنین رفتارهایی کاملا غیر منطقی هستند و اغلب در چنین مواقعی از جملاتی مانند “مطمئناً همسرم با کس دیگری رابطه دارد و می خواهد به من خیانت کند” استفاده می کنند. چنین افرادی پس از اینکه متقاعد شدند که همسرانشان به آنها خیانت کرده اند، شروع به جاسوسی از آنها خواهند کرد. آنها حتی ممکن است در ذهن خود به صورت ناخودآگاه صداهایی را بشنوند که به عنوان مثال به آنها می گویند: همسرت واقعا فرد مناسبی برای تو نبود، در غیر این صورت بهت خیانت نمی کرد.

هذیان گویی در مبتلایان به اختلال وسواس فکری، اختلال احتکار و اختلال خود بدریخت انگاری : در این حالت افراد بیمار دائم دچار نشخوارهای ذهنی هذیان گونه می شوند که البته هذیان های آنها تنها مربوط به یک زمینه خاص از یک اختلال خاص می شود.

نمونه ای از آن می تواند یک فرد مبتلا به OCD باشد که دائم با خود فکر می کند:

” آیا برآمدگی بزرگی که در حین رانندگی از روی آن عبور کردم، یک عابر پیاده بود؟ “. فرد مبتلا با وجود غیر منطقی بودن حضور عابر پیاده در آن منطقه از جاده و بررسی چند باره این موضوع در ذهن خود، بازهم فکر می کند که با ماشین خود یک نفر زیر گرفته است.

داشتن افکار وسواس گونه در مبتلایان به OCD حاد، امری طبیعی است:

“نکند فردی که زیر گرفتم، به داخل جنگل فرار کرده و بر اثر خونریزی داخلی مرده باشد” سپس فرد مبتلا برای پیدا کردن اسامی افراد گمشده ای که ممکن است در هنگام عبور از همان جاده ناپدید شده باشند، شروع به جست و جوی صفحات حوادث روزنامه ها خواهد کرد و برای اینکه کسی ماشین او را شناسایی نکند، از رانندگی در آن حوالی خودداری می کند. در واقع این مورد خاص، یک توهم پارانوئیدی ناشی از اختلال OCD حاد می باشد.

اختلال تجزیه هویت:

افراد مبتلا به اختلال تجزیه هویت، اغلب گزارش می دهند که در طول روز صداهایی را می شنوند. برخی از آنها بر این باورند که صداهایی می شنوند، در واقع اسرار و اخباری محرمانه را در اختیار آنها قرار می دهند. افراد مبتلا به اختلال تجزیه هویت اغلب در ذهن خود چهره هایی از افراد و شخصیت های خیالی را ایجاد می کنند و گاها به نظر می رسد که در حال صحبت کردن با آنها می باشتد اما در واقعیت هیچ فردی در کنار آنها حضور ندارد و تمام اینها ناشی از تجربیات روان پریشانه آنها می باشد.

مثال مربوط به مبتلایان به اختلال تجزیه هویت، نشان دهنده اهمیت جمع آوری دقیق اطلاعات مربوط به تجربه های روان پریشانه افراد بیمار می باشد. مصرف داروهای ضد روان پریشی برای چنین فردی، هیچ فایده ای ندارد. هیچ دارویی نمی تواند باعث از بین رفتن شخصیت های خیالی که فرد مبتلا با آنها صحبت می کند، بشود و آنها تنها به روان درمانی نیاز دارند.

بیشتر بخوانید: چرا افراد مضطرب دارای سگ هایی مضطرب می باشند؟

اختلال شخصیت پارانوئید:

در این اختلال روانی، افراد به شدت به دیگران و نیت های آنها مشکوک هستند. در حالی که افکار پارانوئیدی معمولا ناشی از برداشت های اشتباه افراد مبتلا می باشد اما گاهی اوقات برداشت های فرد از دیگران ابعادی توهمی دارند.

اختلالات روان پریشی اضطراب پس از سانحه (PTSD):

برخی از مبتلایان به PTSD ممکن است تجارب آسیب زا و دردناک خود را به صورتی توهم‌ گونه دوباره تجربه کنند. در اینجا، توهمات تنها به آسیب هایی که فرد در گذشته آنها را تجربه کرده است، مربوط می شود. اغلب این توهمات به یک جسم مربوط می شوند، مانند جراحت ناشی از اصابت گلوله ، زخم چاقو و یا دستان مجرم. گاهی اوقات توهمات فرد مبتلا، بیشتر ماهیتی بویایی دارند، مانند کهنه سربازانی که بوی گازوئیل، سوخت جت و یا باروت را گزارش می دهند.

پزشکان باید حتما این موضوع را در نظر بگیرند که وجود برخی از بیماری های زمینه ای در افراد و یا مصرف برخی از مواد خاص، علت بروز علائم روان پریشانه نمی باشند و ممکن است فرد مبتلا و یا خانواده او هیچگونه سابقه ابتلا به بیمارهای روانی نداشته و یا اخیرا رویدادی تلخ و آسیب زایی را نیز تجربه نکرده باشند. بنابراین ممکن است علائم به شکلی کاملا ناگهانی در او ایجاد شده و ماهیتی بسیار غیرعادی داشته باشند.

در نهایت می توان نتیجه گیری کرد که ممکن است افراد به طور همزمان دچار بیماری های روانی مختلفی بشوند. ممکن است فردی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است، به اختلال افسردگی اساسی با ویژگی های روان پریشانه نیز مبتلا شود و یا ممکن است فردی به طور همزمان دچار اسکیزوفرنی و یا اختلال اضطراب پس از سانحه شود. برای اطمینان از دریافت مراقبت های مناسب و درک بهتر بیماری های روانی، تا حد امکان در رابطه با تجربیات روان پریشانه دیگران اطلاعات کسب کنید.

درباره ما بیشتر بدانید